Deyimler

(… etmenin) âlemi var mı? : ?yakışık alır mı, uygun olur mu?? anlamında kullanılan bir söz. (…) aşağı (…) yukarı : 1) bir kimsenin adının dilden düşürülmediğini, onun pek gözde olduğunu anlatan bir söz. Örnek Kullanım : ?Adı erken yaşta şaire çıkmıştı. Şair aşağı, şair yukarı.? -H. Taner. 2) bir hizmette çok kullanılan kişice, yakınma […]

(…) belası : -den dolayı, sebebiyle. Örnek Kullanım : ?İlme karşı saygı belası olarak dinlemek zaruridir.? -Y. K. Beyatlı. (…-masıyla …-mesi) bir olmak : çabucak olmak. Örnek Kullanım : ?Ne var ki doldurduğu bardağı eline almasıyla suratının buruşması bir oldu.? -E. Şafak. (bir işe) burnunu sokmak : gerekmeden her işe karışmak. Örnek Kullanım : ?Bir […]

(bir şeye) can dayanmamak : bir şey karşısında insanın dayanıklılığı elden gitmek. Örnek Kullanım : ?Bir lacivert petunya vardır ki renginin hoşluğuna canlar dayanmaz.? -A. Boysan. (bir şeye) can gelmek : canlanmak, güçlenmek. Örnek Kullanım : ?Vücudumuza serinlik, ferahlık yayılıyor / Kan verilen bir yaralı imişçesine cismime can geliyor? -R. H. Karay. (bir şeye) cila […]

(bir iş) çorba olmak (çorbaya dönmek) : karmakarışık duruma gelmek, içinden çıkılmaz bir durum almak. (bir şey) çok gelmek : 1) gereğinden fazla olmak. Örnek Kullanım : ?Mahkeme masrafı çok geldiği için bu isteklerini gerçekleştiremediler.? -Ü. Dökmen. 2) çekilmez ve katlanılmaz olmak. (bir şeyi birine) çok görmek : yadırgamak. Örnek Kullanım : ?Mehmetçiğimiz ayrıca anıtlara […]

(bir iş ki) değme keyfine : söz konusu işten çok hoşlanıldığını anlatmak için kullanılan bir söz. (bir işe) dört elle sarılmak (yapışmak) : bir işe büyük bir özen ve önem vererek girişmek. Örnek Kullanım : ?Sen bize dört elle sarılırsan zarar etmezsin.? -R. N. Güntekin. (bir işi) dallandırıp budaklandırmak : bir işi, bir sorunu büyüterek […]

(bir iş) elinde olmak : isteyince o işi yapabilmek. (bir işe) eli yatmak : eli alışmak. Örnek Kullanım : ?Daha çatal ve bıçağı tutmasına eli yatmamıştı, ikide bir düşürürdü.? -R. H. Karay. (bir işte) eli olmak : karışmış olmak, gizli bir ilgisi bulunmak. Örnek Kullanım : ?Şu hâlde Sırrı Beyi Ahmet Samim’in ölümünde de eli […]

(bir iş) felce uğramak : bir iş yarım kalmak, yürümez duruma gelmek, tam olarak durmak. Örnek Kullanım : Yağmur yüzünden trafik felce uğradı. (bir şeye) Fatiha okumak : o şeyden umudunu kesmek. (biri) fena olmak : 1) hasta gibi olmak, fenalaşmak. Örnek Kullanım : ?Bütün bu hatıraların yerini bir tek duygu, fena bir duygu, fenayım, […]

(…-mesi) gün meselesi : olması her an mümkün, sürekli gerçekleşebilecek durumda. Örnek Kullanım : Kovulması gün meselesi olduğu için usta bir taraftan sıkıştırıyor, patron bir taraftan sıkıştırıyor. (bir durum) gün ışığına çıkmak : açıklığa kavuşmak, aydınlanmak. Örnek Kullanım : ?Bu mesele gün ışığına çıkmadıkça toplumun doğru dürüst bir düzen kurabileceğine inanmak zordur.? -B. R. Eyuboğlu. […]

(…) hakkı tanımak : izin vermek. Örnek Kullanım : ?Saliha, anneye çocuğunu haftada iki kere görme hakkı tanıyan kararı yazdırıyor.? -A. Kulin. (…) hâlini almak : herhangi bir duruma gelmek. Örnek Kullanım : ?Bu hastalık korkusu onda, hayatı kendine zehreden tehlikeli bir psikoz hâlini almıştı.? -M. Ş. Esendal. (…) hükmünde olmak : 1) değerinde olmak. […]

(bir işin) içinden çıkmak : karışık bir işin güçlüklerini yenebilmek, üstesinden gelmek. Örnek Kullanım : ?Pek cazip bir iş fakat çok paraya, çok vasıtaya ihtiyaç var. Bakalım bunun içinden nasıl çıkabileceğim?? -Y. K. Karaosmanoğlu. (bir işin) ilerisine gitmek : bir işin sonuna kadar gitmek. (bir işin) ipleri birinin elinde olmak : o işi el altından […]